Aanpassingen aan de leennorm
De leennorm is het basisbedrag dat uw huishouden maandelijks minimaal moet overhouden om van te kunnen leven. Dit basisbedrag is de geldsom, die overblijft na aftrek van uw vaste lasten. Ook bestaande leningen tellen mee als vaste lasten.
Gaat u een hypotheek of persoonlijke lening afsluiten? Dan bepaalt de leennorm concreet hoeveel procent van uw inkomen u maximaal mag besteden aan de aflossing en rente. De leennorm verschilt per situatie/ huishouden.
Waarom is een leennorm belangrijk?
Geld lenen is van alle tijden en kan een goede optie zijn om een droom te verwezenlijken. Of gewoon om de kosten koper te kunnen betalen, een auto aan te schaffen of om uw huis te verduurzamen voor energiebesparing. Maar een te hoog leenbedrag of een te lange looptijd waardoor financiële problemen ontstaan, helpt geen enkele consument.
Via een leennorm kunnen financiële instellingen de financiële positie van klanten vaststellen. Het achterliggende doel van zo’n leennorm is dat mensen niet méér lenen dan verantwoord is (overkreditering). Zo draagt de leennorm eraan bij, dat consumenten uit de financiële problemen blijven.
Wie bepaalt de leennorm en wie houdt toezicht?
Kredietverstrekkers zijn wettelijk verplicht om consumenten bescherming te bieden tegen overkreditering. Maar wie bepaalt de leennorm?
- De leennorm voor consumptieve kredieten - zoals persoonlijke leningen en de Flex en Zeker lening - wordt vastgesteld door de VFN. Deze Vereniging van Financieringsondernemingen in Nederland is de belangenvereniging van kredietaanbieders in Nederland.
- Ook overheidsbesluiten hebben invloed op de leennorm, via wetgeving en belastingregels (zoals de hypotheekrenteaftrek).
- Het NIBUD (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) brengt elk jaar een onafhankelijk advies uit, over de leennorm voor de maximale hypotheek. Dit is gebaseerd op het inkomen, het energielabel en de waarde van de woning.
Kredietverstrekkers en banken stellen vervolgens, op basis van de leennorm, hun eigen criteria op voor het accepteren van een lening aanvraag.
De AFM tenslotte (Autoriteit Financiële Markten) houdt toezicht op verantwoorde kredietverstrekking door alle financiële instellingen.
Wijzigingen leennorm in 2024 en 2025
De leennorm wordt (bijna) jaarlijks aangepast, op basis van economische ontwikkelingen, inkomensverwachting van huishoudens en de inflatie. Deze factoren zorgen ervoor, dat kredietverstrekkers de verhouding tussen inkomen en lasten van consumenten steeds fijnmaziger in beeld kunnen brengen.
In 2024 zijn wijzigingen in de leennorm ingevoerd. In sommige gevallen kunnen consumenten daardoor minder lenen en in andere gevallen juist méér.
- Hypotheekkosten, kosten voor de auto (verzekeringen, belasting) en de rekening voor kinderopvang worden meegenomen in de berekening van de financiële draagkracht. Daardoor kunnen veel mensen een lager maximaal bedrag lenen.
- Huishoudens krijgen juist méér leenruimte voor een energiezuinige woning, of het verduurzamen van hun huidige koophuis.
- Een studielening telt mee voor de maximale leenruimte, maar op een gunstigere manier dan vóór 2024. Eerder telde het gehele startbedrag van de studielening als uitgangspunt. Sinds 2024 wordt de berekening gemaakt op basis van de daadwerkelijke maandelijkse termijnbedrag. Omdat er al aflossingen zijn gedaan, is de studieschuld lager en daardoor is er vaak een hoger leenbedrag mogelijk.
- Tweeverdieners mogen beide inkomens voor 100% meetellen. Dit kan de maximale hypotheek verhogen.
- Sinds 2025 kunnen alleenstaanden een extra bedrag van € 17.000 lenen (advies van het Nibud).
- Sowieso kunnen de meeste huishoudens per 2025 een hoger bedrag lenen, zodra hun inkomen stijgt.
- Hogere woonlasten door stijgende energieprijzen en hogere inflatie. Hiermee wordt rekening gehouden bij het berekenen van de leennorm. Mogelijk kunnen mensen daardoor minder lenen.
Van leennorm naar maximaal leenbedrag
Wilt u een lening afsluiten? Zoals we hierboven zagen, is elke kredietverstrekker of bank verplicht om te kijken of u maandelijks voldoende overhoudt voor probleemloze aflossingen. Met andere woorden: hoeveel procent van uw inkomen u maximaal mag besteden aan het aflossen van een lening.
Hieronder leggen we uit hoe de leennorm in precies wordt berekend en wat de uiteindelijke invloed is op uw maximale leenbedrag.
Als u een lening aanvraagt, beoordeelt de kredietverstrekker of de bank uw aanvraag. Dit gebeurt op basis van 4 stappen. Startend met de algemene basisnorm en eindigend met uw persoonlijke maximale leenbedrag.
Stap 1: Vaststellen basisnorm
De basisnorm is het maandelijkse minimuminkomen om van te leven.
Hier komt een percentage bovenop, voor onder andere het bezit van een eigen huis, een eigen auto en kinderopvang. De basisnorm ligt wat hoger bij een koopwoning en een eigen auto, omdat u extra kosten heeft voor het onderhoud. Ook kinderopvang is voor veel huishoudens een maandelijkse reële kostenpost.
Stap 2: Berekenen leennorm
De volgende stap is om met de basisnorm de leennorm te berekenen. Daar hanteren kredietverstrekkers en banken een vaste formule voor:
Basisnorm + (opslagpercentage x (inkomen -/-minimuminkomen)) = leennorm
Stap 3: Berekenen leencapaciteit
Bovenstaande leennorm geeft een gemiddelde weer, van de kosten voor levensonderhoud van bepaalde bevolkingsgroepen. Om zo’n gemiddelde schatting mogelijk te maken, zitten daar veel aannames bij.
De volgende stap is om de leencapaciteit per individueel huishouden vast te stellen. Om dat te kunnen doen, komen voor de kredietverstrekker/ bank uw daadwerkelijke maandelijkse vaste lasten in het spel.
De leennorm wordt verminderd met uw woonlasten en andere kosten, zoals bestaande leningen, alimentatie, een leaseauto of studieschuld.
Het bedrag dat overblijft, is uw persoonlijke leencapaciteit.
Deze persoonlijke leencapaciteit is het bedrag dat u elke maand zou kunnen besteden aan het betalen van aflossen en rente van een lening. Zo komt u niet in de financiële problemen tijdens de hele looptijd van de lening – meestal jarenlang.
De formule ziet er zo uit:
Leencapaciteit = leennorm - werkelijke woonlasten (huur/hypotheek) - /- kosten autobezit -/ - kosten kinderopvang - /- aflossing kredieten (ook studieschuld wordt meegeteld) - /-alimentatieverplichtingen
4. Berekenen maximale leenbedrag
Nu wilt u natuurlijk weten welk bedrag u uiteindelijk kunt lenen. Deze berekening is eenvoudig.
Het maximale leenbedrag is precies 50 keer uw leencapaciteit. Bij dit leenbedrag bedrag is er al rekening mee gehouden dat u maandelijks minimaal 2% van de lening moet kunnen aflossen.
