Kabinet wil strengere regels afbetaalapps
Het kabinet wil binnen een aantal maanden nieuwe regelgeving om schulden via afbetaalapps te vermijden. Klarna en Riverty (voorheen: Afterpay) moeten nog in april 2023 een voorstel presenteren waarmee opstapelende schulden kunnen worden voorkomen. Vooral mensen met schulden en jongeren hebben baat bij bescherming tegen de verleidingen van afbetaalapps.
Volgens minister Weerwind (Rechtsbescherming) is de explosieve groei van afbetalingsapps (‘koop nu, betaal later’) zorgelijk. De risico’s voor kwetsbare huishoudens en jongeren vormen nu al een maatschappelijk probleem. Klarna heeft momenteel in Nederland 1,5 miljoen actieve gebruikers en werkt samen met ruim 500.000 webwinkels.
Flinke kosten na missen betaaltermijn
Afbetaalapps bieden consumenten de mogelijkheid om achteraf te betalen, zonder rente of extra kosten. Er is niets aan de hand als je op tijd betaalt.
Maar pas op als de betaaltermijn wordt overschreden. Want dan komt het echte verdienmodel van afbetaalbedrijven in beeld: aanmaningskosten en daarna incassokosten.
In de praktijk krijgt nu al een op de vijf gebruikers van afbetaalapps te maken met deze extra kosten. Een eerste aanmaning kost ongeveer 15 euro. Wie de aanmaning niet op tijd betaalt, kan rekenen op 40 euro incassokosten, bij een aankoopbedrag van 100 euro. De reclames adverteren met 0 procent rente, maar je zit dus zo op een buitensporig hoge boete van 15% of zelfs 40%.
Adder onder het gras
Een groeiend aantal mensen in de schuldhulpverlening bouwt – naast hun al lopende schulden - afbetalingsschulden op bij Klarna en Riverty.
Nu kopen en later pas afrekenen is vooral geliefd bij online shoppers. De apps bieden aan om de rekening alvast voor te schieten en de consument mag binnen een aantal weken de rekening terugbetalen. Een geraffineerde handelswijze, want afbetaalapps spelen zo in op de impulsiviteit van consumenten.
Bovendien zit er een flinke adder onder het gras. De herinnering komt pas ná het verstrijken van de betalingstermijn. Dan is er niets meer aan te doen en worden kopers direct geconfronteerd met hoge aanmaningskosten.
Voor consumenten die een of meerdere rekeningen hebben openstaan, betekent achteraf betalen een grotere kans op verlies van overzicht en extra kosten.
Strengere regels en extra controles
Minister Weerwind wil nu strengere spelregels opleggen aan de sector, om consumenten te beschermen.
In Brussel ligt al nieuwe Europese regelgeving op tafel. Deze houdt in dat afbetalingsdiensten zoals Riverty en Klarna aan dezelfde regels moeten gaan voldoen als aanbieders van andere kredieten (Kredietrichtlijn). Wat worden de strengere regels en extra controles?
- Een BKR check (zoals bij andere kredietaanbieders): hoe is het betaalgedrag en zijn er al schulden?
- In reclames bewustmaken van het feit dat je geld leent: ‘Geld lenen kost geld’.
- Een leeftijdstoets. Officieel moeten gebruikers van Klarna en Riverty 18 jaar zijn, maar die leeftijdsgrens wordt nu niet gecheckt door de apps.
Het Europees Parlement zal vóór de zomer van 2023 stemmen over de aanpassingen. Daarna volgt de verankering in de Nederlandse wet- en regelgeving. Sowieso gaat het kabinet nu al extra stappen zetten om de financiële risico’s van afbetalingsapps in te dammen, zoals het stoppen van de belofte op ‘0 procent rente’.
Ook uitgesteld betalen in fysieke winkels onder de loep
Niet alleen online shoppers worden verleid met afbetaalapps. Ook in fysieke winkels kunnen consumenten steeds vaker hun aankopen later betalen. Bij het populaire H&M kun je aan de kassa met een QR-code van Klarna de betaling van je aanschaf uitstellen.
Zo worden shoppers aangezet tot nog meer en nog impulsiever kopen.Vaak is de reclame van afbetalingsapps specifiek op jongeren gericht. De VVD is hierop tegen, want jongeren worden in een fuik geleid: ‘Koop nu, kom later in de problemen’. Kopen is te gemakkelijk geworden.
Jongeren kopen eigenlijk tijd met achteraf betalen en als de rekening dan komt, hebben ze alsnog niet genoeg geld. Bovendien is de aankoop dan vaak alweer vergeten of niet meer interessant.
Uitgesteld betalen als standaard?
Uitgesteld betalen grijpt steeds meer om zich heen. Zo kun je in de VS al elke denkbare online aanschaf afrekenen met Apple Pay Later. Ook in Nederland spelen betaalapps met die gedachte. Grote betalingsdiensten zoals iDeal en Mollie hebben al plannen om uitgesteld betalen als standaard betaalmethode aan te bieden.
Volgens minister Weerwind is achteraf betalen nog niet goed genoeg gereguleerd. Hij doet er alles aan om de regelgeving rondom afbetaalapps zo snel mogelijk aan te scherpen. Het is in Nederland veel te makkelijk om financieel in de problemen te komen. Vooral de financieel kwetsbare groepen worden door uitgesteld betalen het moeras in gezogen. Want nu geen geld hebben is duur en consumenten raken juist door achteraf betalen nog meer in de schulden.
